
Oset Dili ve Edebiyatı
Oset dili, Oset halkının kimliğinin temel taşlarından biridir ve Hint-Avrupa dil ailesinin İndo-İran kolunun İran dilleri grubuna aittir. Özellikle, Kuzeydoğu İran dillerinin yaşayan tek üyesi olarak kabul edilir ve soyu tükenmiş İskit, Sarmat ve Alan dillerinin bir devamı veya akrabası olduğu düşünülmektedir.
Oset dili geleneksel olarak iki ana lehçeye ayrılır:
-
İron (İronca): Hem Kuzey hem de Güney Osetya'da en yaygın konuşulan lehçedir ve yazılı Osetçenin temelini oluşturur.
-
Digor (Digorca): Kuzey Osetya-Alanya'nın batısında ve Kabardey-Balkarya'nın bazı bölgelerinde konuşulmaktadır.
Osetçeyi konuşan sayısı gün geçtikçe azalmaktadır. UNESCO, 2009 yılından bu yana Osetçeyi yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan bir dil olarak belirlemiştir.
Alan Kralı Os-Bagatar, 1292 yılında Gürcistan topraklarına saldırmış, Gori ve Şida Kartli'nin önemli bir bölümünü ele geçirerek Alanya'nın devletliğini restore etme girişiminde bulunmuştur. Bu dönemde ve Orta Çağ'dan itibaren, Gürcücede "Osi" (çoğulu Osebi) kelimesi Orta Kafkasya'daki tek İran dilli grubu ifade etmek için kullanılmıştır. "Oset" sözcüğü de Gürcüce kökenli olup "Os'ların Ülkesi" anlamına gelmektedir. Os-Bagatar'ın 1306'da ölümü ve Gürcistan Kralı V. George'un 1326'da Alanları Güney Kafkasya'dan ve Dvaleti'den çıkarmasıyla bu kontrol sona ermiştir. Bu durum, Gürcülerin Alanların ardılları olan Osetleri tanımlamak için "Osi" ve türevi terimleri bu dönemde kullanmaya devam ettiğini göstermektedir.
Macarca'daki "JASZ" (Türkçe okunuşu ile "YAS") adı da "Asi" adının bir sürümüdür. Jaszlar, 13. yüzyıldan itibaren Orta Çağ boyunca Macaristan'a yerleşmiş, Alan kökenli bir Macar alt grubudur.
Türkiye'de yaygın olarak "Oset" ve "Asetin" isimlerinin kullanılması da, Rusya aracılığıyla yayılan ekzonimlerin daha geniş çapta benimsenmesini yansıtmaktadır.
Osetçe
Selamlama
ve Tanışma
-
Hoş geldiniz!
-
Günaydın!
-
İyi günler!
-
İyi akşamlar!
-
Osetçe konuşuyor musun?
-
Evet Osetçe konuşuyorum.
-
Nasılsın?
-
Yaşantınız nasıl?
-
Teşekkürler, iyiyim.
-
İsmin ne?
-
İsmim Murat.
-
Ben Türkiye'deki Osetlerindenim.
-
Æгас цæут! (Ægaş sæut!)
-
Дæ райсом хорз! (Dæ rayşom xorj!)
-
Дæ бон хорз! (Dæ bon xorj!)
-
Дæ изæр хорз!/Дe ‘зæр хорз! (Dæ ijær xorj)
-
Иронаy дзyрыс? (İronau zurış?)
-
О, Иронаy дзyрын (O, İronau zurın.)
-
Кyыд дæ? (Kuıd dæ?) Nasılsın?
-
Кyыд цæрyт? (Kuıd særut?) Yaşantınız nasıl?
-
Бузныг, дзæбæх дæн. (Bujnıg, zæbæх dæn)
-
Дæ ном кyыд y? (Dæ nom kuıd u?)
-
Мæ ном y Мyрат. (Mæ nom u Murat.)
-
Æз дæн Тyрчы ирæттæй. (Æj dæn Turçı irættæy.)